Zelfgemaakt Paludarium met slimme functies

Wat is een Paludarium?

Als je uit de hobby komt heb je de naam misschien wel eens voorbij horen komen, maar hier nog een kleine opfrisser; een paludarium is een combinatie tussen een aquarium en terrarium. In een paludarium zit dus een gedeelte water plus een gedeelte boven water. Een paludarium is de ideale setting om een vochtig, moerasachtig gebied na te bootsen.

Er zijn open en gesloten paludariums. Beide bakken hebben zo hun eigen voordelen. Als je er ook aan denkt om zelf een paludarium te maken moet je eerst de afweging maken of je gaat kiezen voor een open of gesloten systeem. Hier zijn een aantal voor en nadelen van de twee opties:

Open Paludarium

Een open paludarium is gemakkelijk in te richten. Je wordt niet beperkt door glas aan de bovenkant waardoor je gemakkelijk stenen, apparatuur en planten kan plaatsen. Daarnaast hebben de planten meer ruimte om te groeien en kunnen ze boven de glasrand uitkomen, iets dat erg mooi en natuurlijk oogt. Ook het onderhouden van een open paludarium is om deze reden eenvoudiger om uit te voeren. Daarnaast is de luchtcirculatie in een open paludarium natuurlijk erg goed.

Er zitten echter ook wat nadelen aan. Een open paludarium is lastiger te verwarmen en dus niet geschikt voor koude omgevingen. Ook planten die een hoge luchtvochtigheid nodig zijn kunnen problemen krijgen in een open paludarium. Verwarm je je open paludarium dan toch, dan heb je te maken met veel verdamping. Daarnaast kan een open paludarium een slecht idee in combinatie met huisdieren die wel interesse hebben in een visje of plantje. Ohja, en vergeet natuurlijk niet dat sommige vissen, zoals de Killifish, goed kunnen springen. Deze mogen dus niet in een open paludarium.

Gesloten Paludarium

Een gesloten paludarium is waar ik zelf voor gekozen heb in dit project. Met een gesloten paludarium is het makkelijker om een mini ecosysteem op te zetten. Andere voordelen van een gesloten paludarium is dat er minder water verdampt in de loop der tijd en er geen dieren kunnen ontsnappen. Maar uiteindelijk heb ik gekozen voor een gesloten systeem omdat dat het verwarmen en isoleren van het paludarium een stuk eenvoudiger maakt.

De nadelen zijn dat je het paludarium minder makkelijk kan inrichten vanwege al het glas. Ook wordt het onderhoud wat ingewikkelder en hebben de planten minder ruimte om te groeien. Verder is het belangrijk om af en toe te luchten, aangezien er anders schimmel kan optreden.

Het glaswerk

Eenmaal gekozen voor een gesloten paludarium ging ik op zoek naar een bak dat me goed schikte. De voorwaarden waren de afmetingen en een scharnier waardoor de deksel omhoog gaat in plaats van naar de zijkant. De reden voor deze voorwaardes is omdat het paludarium uiteindelijk ingebouwd in de kast wordt.

Gestart met aquarium

Helaas kon ik niks geschikts online vinden en besloot om een aquarium van marktplaats te kopen en deze om te toveren naar een gesloten paludarium. De bak die het uiteindelijk is geworden is 45 * 28 * 28 cm en heeft geen deksel.

Aquarium ophalen van marktplaats

Omtoveren naar gesloten bak

Dit was het plan; Een korte zijde losmaken, door midden snijden en terug kitten om een deurtje te maken en een waterdichte plaat versieren om de laatste grote zijde dicht te maken. Het kitten is overigens gedaan met Bizon siliconen kit voor glas.

Deurtje maken

Tijdens het maken van het deurtje is er een glasplaat gesneuveld, dus moest er geïmproviseerd worden. Gelukkig had de Action goedkope fotolijsten welke breed genoeg waren om te dienen als deurtje. Het glas was wel een stuk dunner, maar het wordt alleen gebruikt om door te kijken en er komen verder geen krachten op van het water. Bij de gamma heb ik twee scharnieren gebruikt die de fotolijst glasplaat verbindt met de bovenkant van de bak. De onderzijde van de voorkant, dus onder het deurtje, is wel van origineel dikker glas. Dat moet ook, omdat dit het water tegen moet houden.

Glasplaat links is van fotolijst en wordt het deurtje. De gesneden originele glasplaat is terug gekit. De scharnieren zijn hier al geplaatst op de bovenkant.

Bodemplaat

Omdat het een open aquarium was ontbrak er nog één grote glasplaat voor de bodem. Helaas had ik niet zo’n glasplaat tot mijn beschikking. Wat er wel in de omgeving was, was een aluminium plaat welke ook goed werkt. De plaat heb ik eerst op maat gemaakt, toen vast gekit en getest op lekkages. Vervolgens heb ik de complete onderkant voorzien van een epoxy laag, zodat het aluminium in de loop der tijd de waterwaardes niet kan aanpassen.

Onderste plaat is van aluminium

De verlichting

Voor de verlichting wou ik wat speciaals, namelijk een diffuus achtig licht van zowel de boven als achter, met een in te stellen kleur. Uiteindelijk heb ik gekozen voor een ledstrip van de Action. We hebben eerder al een artikel over dit product geschreven, dus ik wist wat hij allemaal kon.

De led strip van de Action is voorzien van RGB en een aparte witte led + geel/witte led. Het instellen gaat via de LSC app waar de kleuren, patronen, overgangen, timers, scènes en andere logica ingesteld kan worden. In dit project draaien er 4 verschillende scènes om de verlichting ’s morgens gedimd aan te zetten, einde ochtend helderder te maken, begin van de avond weer te dimmen en later op de avond uit te schakelen.

Ook heb ik een aantal custom kleurinstellingen ingesteld om bijvoorbeeld zonsondergang en onweer na te bootsen.

Led strip van Action voor Paludarium verlichting

Ledstrip inbouwen

Om een diffuus licht in het paludarium te creëren is het nodig om wat ruimte te hebben tussen de led strip en het glas. Omdat het paludarium in dit project in een kast wordt ingebouwd is dat makkelijk te realiseren. Binnenin de kast maak ik twee ‘lichtboxen’. Eentje voor de achterkant, en eentje voor de bovenkant. Tussen de led strips zit reflecterende tape of witte reflectieschermen om het licht te weerkaatsen.

Lichtbak gemaakt met Action ledstrip

Zoals je opvalt heeft de bovenkant meer leds dan de achterzijde. De achterzijde is namelijk slechts voor de sier, terwijl de bovenkant de planten voldoende moet kunnen belichten om ze te laten groeien.

Diffuus maken

Een diffuus licht heeft als voordeel dat de verlichting erg ‘zacht’ is, en dat kijkt lekker. Er ontstaan geen harde schaduwen in het paludarium en de achterwand is niet te fel. Daarnaast is het mogelijk om een mooie gradiënt achterwand te krijgen door middel van een diffuus filter. Zowel de bovenkant als de achterwand worden voorzien van diffuus filter in plaats van doorzichtig glas.

Om de leds een meer diffuus licht te geven zijn twee aspecten belangrijk; diffuus filter en de afstand tot dit filter. Als filter gebruik ik een gratis LCD tv van marktplaats. Hier zitten, achter het scherm, een set filters om het licht diffuus te maken. Deze filters zijn ook nog eens eenvoudig op maat te knippen, perfect dus voor dit project. Als alternatief kan je ook anti-inkijk folie gebruiken.

Het lichteffect wordt versterkt door de zijkanten zwart te maken zodat er geen restlicht het paludarium in komt.

Paludarium in kast bouwen

De meeste taken zijn al klaar om het paludarium in de kast te bouwen. De bak zelf is klaar en de verlichting in de kast is ook gereed.

Lichtbak ‘lichtdicht’ maken

Wat er verder nog te doen staat is de puntjes op de i omtrent de lichtbak, zodat er geen licht kan verdwijnen naar de zijkant. In dit project is dat opgelost door houten latjes te monteren in de kast zodat het licht in de lichtbak blijft en er geen licht ‘lekt’. Ook is er een latje gemaakt om de lichtbak van de achterkant te scheiden met de lichtbak van de bovenkant. Hierdoor is het makkelijker om de achterwand een andere kleur te geven dan boven.

Ook de voorkant moet natuurlijk dicht gemaakt worden. Dat heb ik gedaan door een kast deurtje op te offeren, zodat hetzelfde hout gebruikt kan worden om het gat aan de voorkant te dichten.

Boven de bak is dichtgemaakt met hout van een kastdeur

Omlijsting maken

De omlijsting van de bak geeft het een strakke uitstraling, omdat je dan de afgekitte randen en het glas niet ziet. De omlijsting heb ik in eerste instantie van vuren hout gemaakt, maar bedacht me dat met de hoge luchtvochtigheid het handiger zou zijn om het te maken van hardhout.

Vuren houten latjes voor de omlijsting

Dus tja, na deze latjes nauwkeurig te hebben gemaakt en geverfd ben ik begonnen aan de hardhouten omlijsting. Ik heb gelijk in de achterkant van een latje wat magneetjes gefreesd, zodat ik later het deurtje open kan maken door een magneet tegen de omlijsting aan te houden.

Hardhouten omlijsting

Apparatuur plaatsen

De apparatuur in het paludarium zorgen voor een stabiele waterkwaliteit, filteren vuil uit het water en in dit geval zorgt het ook voor een hogere luchtvochtigheid. Er zijn drie apparaten definitief geplaatst in dit paludarium. Achteraf gezien had ik misschien beter een optie kunnen bedenken waarbij alle apparaten verwijderbaar zijn, zonder de hardscape te moeten vernielen. Momenteel is er voor het ventileren nog geen ventilator geplaatst. Wellicht dat er later nog een klein, 12V ventilatortje wordt ingebouwd welke wordt geschakeld met een slimme schakelaar.

Thermostaat, pomp en vernevelaar in paludarium

Verwarmingselement

De thermostaat zorgt voor een warm water, en in dit geval daardoor ook voor een warm klimaat in het paludarium omdat het een gesloten bak is. De thermostaat zit in een tunneltje van waterdicht foamboard. De thermostaat staat ingesteld op 22°C en kan eenmaal geplaatst niet meer worden veranderd. Dit is dus het grote nadeel van een hardscape waarbij je niet meer bij je apparatuur kan op een later moment. Gelukkig was de temperatuur uiteindelijk goed.

Om de temperatuur nog stabieler te houden in het paludarium heb ik ervoor gekozen om alle zijdes waar geen licht door hoeft te schijnen te isoleren met foamboard.

Water pomp

De pomp heb ik gehaald uit een oud binnen filter die niet meer werd gebruikt. Voordat het water door de pomp omhoog wordt verplaatst gaat het nog door wat filtermateriaal heen. Dit filtermateriaal is uiteraard wel verwijderbaar op een later moment zodat het makkelijk onderhouden kan worden. De pomp brengt het water omhoog, zodat het via twee watervalletjes weer naar beneden kan gaan.

Mistvernevelaar

Via Amazon heb ik een ultrasoon mistvernevelaar gekocht. De vernevelaar is bovenin geplaatst op de juiste diepte. Er moet minimaal 2/4 cm water boven de vernevelaar zijn om goed te werken.

Bekabeling

Inmiddels is het een gesloten bak, en is er geen gat voor de kabels. Om dit op te lossen heb ik alle kabels doorgeknipt zodat ze door een klein, 6mm gaatje passen. Daarna kunnen ze middels een kroonsteentje weer worden aangesloten op de stekkers. Zorg ervoor dat dit alleen wordt gedaan door een vakbekwaam persoon, aangezien je met 230V te maken hebt.

Gaatje in glas boren

Om de kabels daadwerkelijk uit het paludarium te krijgen is een gaatje nodig. Tijdens het boren van een gat in een glazen bak is het belangrijk om een laag tourental te houden en te blijven koelen. Ook moet er een stukje hout onder de glasplaat geplaatst worden om tegendruk te geven. En natuurlijk is een speciale glasboor een must.

Setup voor het boren in paludarium

Paludarium inrichten

En na al dat werk komt dan eindelijk het leukste, het inrichten van het paludarium. Er waren een aantal aspecten die ik graag terug wou laten komen in dit project. Dat zijn een watervalletje, de mist vernevelaar en een combinatie tussen wortelhout, lavasteen en planten.

Hardscape

Als we over hardscape praten, dan hebben we over de vaste, niet levende delen in het paludarium. De stenen, stukken hout en in dit geval ook de apparatuur welke zit weggewerkt in de hardscape.

De stenen en het hout zijn met elkaar verbonden door of een lijmpistool of door een stukje katoen + secondelijm. Hierdoor stort niet alles in zodra je het eerste onderhoud aan het plegen bent aan het paludarium. In alle randen tussen de lavastenen komt Aquasoil en als substraat gebruik ik filterzand van de bouwmarkt.

De hardscape voor het paludarium

Softscape

In tegenstelling tot de hardscape, bestaat de softscape uit alles dat leeft in het paludarium. In dit geval is dat een combinatie tussen verschillende planten en een koppeltje vissen.

De softscape van het paludarium

Planten

Ik heb ervoor gekozen om enkel vitro gekweekte planten toe te voegen, omdat deze planten al gewend zijn om boven het water te groeien. Dat is handig, want de meeste planten komen uiteindelijk boven de waterlijn in het paludarium.

Anubias Nano en cryptocoryne boven water

Wat dan wel nodig is voor de planten is een hoge luchtvochtigheid en een stabiele temperatuur. De plant ‘Monte Carlo’ is in de waterval geplaatst, zodat er constant voldoende vocht is voor de plant.

Monte Carlo in watervalletje geplaatst

Vissen

Voor het toevoegen van vissen aan een nieuwe bak is het belangrijk dat de bak voldoende is ingedraaid zodat de goeie bacteriën tijd hebben om te vormen. Neem hier minimaal 2 tot vier weken voor. Je kan het proces versnellen door gebruikte filters, substraat, stukken hout of water te gebruiken van een ingedraaid aquarium.

In dit paludarium is een koppeltje Killifish toegevoegd na het indraaien. De Killifish heeft een zeer interessant gedrag en eigen karakter. Vanwege de natuurlijke omstandigheden is dit visje gewend om in kleine waterplassen te leven, en dus ideaal geschikt voor een paludarium.

Omdat er in totaal slechts 20 liter water gaat in deze bak is het wel noodzakelijk om vaak genoeg, lees 1 tot 2 keer per week, het water te verversen zodat de afvalstoffen afgevoerd worden.

Killifish “Aphyosemion australe” in het paludarium

Gebruikte Smart Home apparaten

En dan is het tijd voor de slimme apparaten, de reden dat deze blog op domotiseren gepubliceerd kan worden. Want met een beetje creativiteit kan je met basis apparaten best wel wat slimme scènes creëren. Deze apparaten zijn allemaal slim in dit paludarium:

• 2x Ikea slimme stekker
• Slimme stekker van Aliexpress
• Action led strip 5meter
• Temperatuur en vochtmeter van Aliexpress

Waterval

De waterval wordt aangedreven door het waterpompje. Deze is aangesloten op een slimme stekker van Ikea zodat hij geschakeld kan worden. In principe staat de waterval altijd aan, maar mocht het geluid storen zijn tijdens een film of er is een andere reden om hem uit te zetten, dan kan dat. Bijvoorbeeld wanneer het water ververst moet worden en de pomp komt boven het waterniveau uit.

Gefilterd water komt naar beneden via meerdere watervalletjes

Mist verneverlaar

Ook de mist vernevelaar is gekoppeld aan een slimme stekker van de Ikea. De vernevelaar hoeft namelijk niet altijd aan te staan. Dit apparaatje is een perfecte manier om het vochtigheidsniveau op peil te houden.

De mist zorgt voor een verhoogde luchtvochtigheid om de planten gezond te houden

Thermostaat

De thermostaat staat afgesteld op 23°C en daar kan ik niet meer bij, aangezien het zit weggewerkt in de hardscape. En dat is geen probleem, want de thermostaat is aangesloten op een slimme stekker van Aliexpress. Ook deze slimme stekker hadden we nog liggen van een blog. Door de slimme stekker goed te gebruiken is het mogelijk om de temperatuur in het gesloten paludarium gecontroleerd aan te sturen.

Led strip

De verlichting is door de led strip op veel manieren in te stellen. Zo heb ik een onweerscène gemaakt die erg mooi lijkt met de mist vernevelaar. Verder veranderd de helderheid en temperatuur van de verlichting automatisch de hele dag door. Het instellen van de led strip gaat via de LSC app van de Action. Op zich zitten er veel functies op voor de prijs die je betaalt.

Temperatuur en vochtigheidsmeter

Dit handige metertje hadden we nog liggen van een eerder artikel en kwam nu goed van pas voor het monitoren van de lucht in het paludarium. Het is belangrijk dat de luchtvochtigheid en temperatuur stabiel zijn en de juiste waardes hebben.

Logica instellen

En nou is het eindelijk tijd om de verschillende slimme apparaten samen te laten werken. Het combineren van de verschillende slimme apparaten gebeurt voor dit project bijna allemaal in Google Home. In dit project zijn namelijk drie verschillende apps die de apparaten aansturen; LSC smart connect, Smart Life en Ikea Home. Gelukkig ondersteunt Google Home alle drie de apps. Dit zijn een aantal slimme scènes waar het paludarium nu op draait:

Gereguleerde temperatuur

De temperatuur van het paludarium wordt geregeld door de temperatuursensor en de thermostaat. Overdag is de temperatuur tussen de 22-23°C en ’s nachts 20-21°C. De automatisering die hier achter zit is niet gemaakt in Google Home, maar in Smart Life. De reden hier voor is dat er op één of andere manier er geen enkele mogelijkheid is om in Google Home een automatisering te maken met de temperatuur data van deze sensor, enkel de luchtvochtigheid data is te gebruiken voor automatiseringen. Maar dat geeft in dit geval niet, aangezien zowel de sensor als de slimme stekker werken via de app Smart Life, en daar is de temperatuur data wel te gebruiken.

Gereguleerde luchtvochtigheid

De luchtvochtigheid wordt gecontroleerd door de mist vernevelaar. De vernevelaar is aangesloten op een Ikea slimme stekker en is, net zoals de vochtmeter van Aliexpress, gekoppeld aan Google Home. In Google Home is het vervolgens ook mogelijk om een automatisering te maken tussen de data van de luchtvochtigheidsensor en de slimme stekker waar de mist vernevelaar op aangesloten is. De luchtvochtigheid in het paludarium mag overdag tussen de 75-85% zijn, en ’s nachts tussen de 85-95%.

Geautomatiseerde verlichting

Zoals beschreven bestaat de verlichting uit een slimme, 5 meter lange led strip van Action welke via LSC Smart Connect bedient kan worden. We waren al bekend met de functies die beschikbaar zijn via de app, omdat we de 10 meter versie van deze led strip een keer tot in detail hebben beschreven in dit artikel. Het is gemakkelijk om verschillende lichtinstellingen automatisch aan te sturen gedurende de dag. Het kost wel even wat tijd, omdat elke verandering een nieuwe automatisering nodig is. Maar goed, hoe meer tijd je er vooraf in stopt, hoe meer profijt je ervan hebt. Op dit moment hebben we heel wat automatiseringen ingesteld voor de verlichting.

Onweer in Paludarium

Onder het kopje “scènes” kan je verschillende dynamische lichtinstellingen maken voor de led strip. Ik heb hier een onweermode gemaakt waarbij het lijkt alsof het onweert in het paludarium. Om de onweer mode te automatiseren is het belangrijk dat je DIY 1 gebruikt bij het kopje scènes, want je kant bij de automatisering namelijk niet kiezen welke scène er gebruikt wordt, dit is automatisch de eerste. De onweermode ziet er trouwens zo uit:

Na een waterverversing komt er onweer met vers levend voer voor de vissen

Conclusie

Persoonlijk vond ik dit een super interessant project, en helemaal de samenwerking met de slimme apparaten. Als ik dit project opnieuw zou beginnen zou ik toch alle apparaten van één fabrikant nemen vanwege het samenstellen van de automatiseringen. Op dit moment gebruik ik namelijk zowel Google Home als Smart Life om de automatiseringen werkende te krijgen. Mijn voorkeur zou dan uit gaan naar Smart Life comptabele apparaten, aangezien zij één van de weinige zijn die een temperatuur en luchtvochtigheid sensor hebben die werkt op wifi.

Eindresultaat: Ingebouwd paludarium in kast met slimme, geautomatiseerde functies